Diş Teli Tedavisi (Ortodonti)

Ortodontik tedavi, dişlerdeki çapraşıklığı ve çeneler arasındaki uyumsuzluğu düzelterek; sadece estetiğe yönelik olmayıp, ileride olması muhtemel dişeti hastalıkları ve çene eklemindeki problemleri önlemenin yanı sıra çiğneme fonksiyonunu ve bozuk olan konuşmayı düzeltmeye yardımcı olmaktadır. Yani ortodontik tedavi estetik, fonksiyon (çiğneme) ve fonasyonu (konuşma) düzeltmeyi hedefler.

Dişlerdeki çapraşıklık durumunda dişlerin temizlenmesi zordur. Çene bozukluğuna veya dişlerdeki dizilim problemlerine bağlı malokluzyonlar (kötü kapanış), diş yüzeylerinde aşınmalara, çiğneme fonksiyonunda zorluklara ve dişleri destekleyen kemik ve diş etinde aşırı yük birikimine neden olabilir. Tedavi edilmediğinde bu problemler daha komplike tedavi gereksinimlerine neden olabilir.

1-Genetik faktörler; özellikle iskeletsel bozukluğu olan bireylerde soy geçmişte benzer bir anomalinin olup olmadığı önemlidir. Kalıtımsal diş eksiklik ya da fazlalıkları, dar üst çene, açık kapanış, örtülü kapanış, çapraşıklık problemleri, dişler arası geniş boşlukların bulunması, üst çenenin normalden önde veya geride oluşu, alt çenenin normalden önde veya geride oluşu kalıtımsal olarak geçiş gösterebilmektedir. Bu durumda ortodontik sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Yapılması gereken ise; çocuğu süt dişlenme döneminden başlayarak düzenli olarak diş hekimi ve ortodonti uzmanına kontrole götürmektir.

2-Koruyucu diş hekimliğinin hastalara sunduğu olanaklardan yararlanılmamış olabilir; mesela süt dişlerindeki çürükler “nasıl olsa değişecek” mantığıyla tedavi edilmemiş veya zamanından önce çekilmiş olabilir. Böylece süt dişleri altlarından gelecek olan daimi dişlerin yerini koruyamamış olacak ve yeterli yer bulamayan daimi dişler çapraşıklık oluşturacak ya da zamanı geldiğinde süremeyip gömülü kalacaklardır.

3-Kulak-burun-boğaz problemleri; sık bademcik iltihabı, burun ve geniz eti varlığı, sürekli ağız solunumu gibi sorunlar çene kemiklerinin doğru şekillenmesinde engel oluşturabilir, üst çene darlığı ve diş sürme bozuklukları yaratabilirler.

4-Kötü alışkanlıklar; parmak emme, uzun süre yalancı emzik veya biberon kullanma, dil emme, dudak emme, kalem ısırma, tırnak yeme, bebeklik (infantil) yutkunmasının devam etmesi gibi kötü alışkanlıklar diş ve çene yapılarında ortodontik bozukluklara neden olabilmektedir.

Ortodontik tedavi, iskeletsel bir problemin olmadığı, kapanış probleminin sadece dişlerle sınırlı olduğu yani dişsel kapanış problemlerinin varlığında her yaşta uygulanabilir. Hastanın yaşı sadece diş hareketinin hızını dolayısıyla tedavinin süresini etkiler. Erişkin ortodontisi günümüzde sıklıkla uygulanan bir tedavi şeklidir.

Ancak, iskeletsel bir problem varsa, tedavinin yaşı oldukça önem kazanır. Büyüme ve gelişim dönemi bitmeden iskeletsel problemler çenelerin büyümesinin yönlendirilmesiyle yani fonksiyonel ve ortopedik yaklaşımlar ile çözülebilir. Her kapanış probleminin tedavi zamanlaması farklıdır. Örneğin üst çenenin geride, alt çenenin ileride olduğu vakalarda tedaviye oldukça erken yaşta başlanır. Ancak alt çenenin geride olmasıyla karakterize vakalarda ise tam büyüme ve gelişim atılımının başlangıcını beklemek gerekir.

Yetişkin dönemde (büyüme ve gelişim bittikten sonra) ise bu tarz iskeletsel sorunlar, ortognatik cerrahi olarak adlandırılan ortodontik tedavi ve cerrahinin kombine olarak kullanıldığı bir yaklaşım ile düzeltilebilir.

Daha çok dişlerdeki çapraşıklıkların düzeltilmesi olarak bilinen ortodontik tedavi, kendi içinde çeşitli tedavi tekniklerini barındırır. Ağızdaki ortodontik probleme göre;

• Hareketli apareyler;
• Fonksiyonel veya ortopedik aygıtlar,
• Sabit apareyler (braketler),
• Son yıllarda oldukça tercih edilen şeffaf hizalayıcılar (İNVİSALİGN) ile tedaviler yapılabilmektedir.

1. Hareketli apareyler: Fazla karmaşık olmayan (hafif çapraşıklık ve yer darlığı durumlarında) ortodontik sorunlar, hasta tarafından takılıp çıkartılabilen plastik damaklık, teller ve vidalardan oluşan hareketli apareyler ile çözülebilmektedir. Hareketli apareyler ile yapılan tedavi erken dönem ortodontik tedavi olarak adlandırılır. 8-8,5 yaşından itibaren vakaya göre uygulanabilir.

2. Fonksiyonel veya ortopedik (ağız dışı) aygıtlar: Alt veya üst çenenin yetersiz gelişimi veya aşırı gelişimi gibi iskeletsel problemlerde kullanılan bu aygıtlar; çenelerin belirli bir yöne doğru gelişmesine yardımcı olma veya çenelerin belirli bir yöne doğru büyümesine engel olma prensibiyle çalışırlar. Bu aygıtlar büyüme ve gelişim dönemi içerisinde kullanılır. Bu aygıtların bazıları ağız dışından kullanılırlar.

3. Sabit ortodontik tedavi: Ortodontik tedavide en sık kullanılan yöntem olan sabit apareyler, dişlere yapıştırılan ve braket diye adlandırılan araçların üzerindeki oluklara yerleştirilen tellerin, dişleri hareket ettirmesi felsefesi ile etki gösterir. Bu braketler genelde dişlerin ön yüzeylerine yapıştırılırlar. Sabit ortodontik tedavi sırasında genelde tüm hastalar belirli bir dönem ağız içi elastikler kullanırlar.

4. Şeffaf plaklarla yapılan ortodontik tedavi (İNVİSALİGN): İnvisalign, neredeyse görünmez, çıkartılabilir seri halinde kişiye özel üretilen plaklardan oluşan ve dişlerinizi düzeltmek için yapılan dijital bir ortodontik tedavi yöntemidir. Dijital ya da konvansiyonel olarak ölçünüz alındıktan sonra bilgisayar ortamında elde edilen tedavi planına göre plaklar üretilir. Bu plaklar hareketlidir. Ortalama 18-20 saat kullanılması önerilir. İnvisalign, şeffaf plaklarla ortodontik tedaviyi gerçekleştiren dünyadaki ilk firmadır. İnvisalign ile dünyada şu ana kadar yaklaşık 8.000.000 kişi tedavi olmuştur ve bu sayı günden güne artmaktadır. Ülkemizde invisalign sertifikası sadece ortodonti uzmanlarına verilmektedir.